(Βρυξέλλες) - Κατά τη διάρκεια του 2014, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποδείχθηκαν εξαιρετικά πρόθυμοι να παραγκωνίσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα στις χώρες τους υπέρ της εξυπηρέτησης συμφερόντων, σε ένα έτος που σηματοδοτήθηκε από την επιτυχία των λαϊκιστικών και ευρωσκεπτικιστικών κομμάτων στις εκλογές για την ανάδειξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και όχι μόνο, δήλωσε σήμερα η Human Rights Watch στην Παγκόσμια Έκθεση 2015 που εξέδωσε. Στην έκθεση επισημαίνονται οι εξελίξεις σε 10 κράτη μέλη της ΕΕ, στην εξωτερική πολιτική της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς και οι εξελίξεις σε επίπεδο Ένωσης στους τομείς της μετανάστευσης και του ασύλου, των διακρίσεων και της μισαλλοδοξίας, καθώς και της αντιτρομοκρατικής πολιτικής.
«Η Ευρώπη παραμένει ένας τόπος αποκλεισμού, διακρίσεων και δεινών για πάρα πολλούς», δήλωσε ο Benjamin Ward, αναπληρωτής διευθυντής του Τμήματος Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας στη Human Rights Watch. «Μέχρι οι ηγέτες της ΕΕ να αποφασίσουν να αναλάβουν δράση με συνέπεια προς τις δεδηλωμένες αξίες της Ένωσης, αυτή η εικόνα δεν πρόκειται να αλλάξει».
Στην 656 σέλιδη 25η έκδοση της παγκόσμιας έκθεσής της, η Human Rights Watch εξετάζει τις πρακτικές στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε περισσότερες από 90 χώρες. Στο εισαγωγικό του δοκίμιο, ο εκτελεστικός διευθυντής Kenneth Roth προτρέπει τις κυβερνήσεις να αναγνωρίσουν ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν ουσιαστικό ηθικό οδηγό σε ταραγμένους καιρούς και ότι η παραβίαση των δικαιωμάτων μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει σοβαρά προβλήματα στον τομέα της ασφάλειας. Η όποια αξία των βραχυπρόθεσμων οφελών που αποκομίζονται από την υπονόμευση των θεμελιωδών αξιών της ελευθερίας και της απαγόρευσης των διακρίσεων σπανίως υπερβαίνει το τίμημα που αυτή συνεπάγεται σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Οι φρικαλέες επιθέσεις μεταξύ 7ης και 9ης Ιανουαρίου στο Παρίσι κατά του σατιρικού περιοδικού Charlie Hebdo, αστυνομικών υπαλλήλων και πολιτών σε εβραϊκό σούπερ μάρκετ, που άφησαν πίσω τους 17 νεκρούς, ενέτειναν τις ανησυχίες για την εκδήλωση τρομοκρατικών επιθέσεων στην Ευρώπη, καθώς και για τη λήψη νέων αντιτρομοκρατικών μέτρων που περιορίζουν την ελευθερία της κυκλοφορίας, του συνεταιρίζεσθαι και της έκφρασης.
Η αντισημιτική φύση της επίθεσης στο σούπερ μάρκετ, το κύμα ισλαμοφοβικής βίας που επακολούθησε στη Γαλλία και η κλιμακούμενη ρητορική από κόμματα της Δεξιάς σε σειρά χωρών της ΕΕ υπογραμμίζουν την παρουσία αυξανόμενων μισαλλόδοξων αισθημάτων στην Ευρώπη τα οποία εκδηλώνονται μέσω πράξεων βίας και διακριτικής μεταχείρισης σε βάρος Μουσουλμάνων, Εβραίων και άλλων μειονοτήτων, δήλωσε η Human Rights Watch. Μια ένοπλη επίθεση σε εβραϊκό μουσείο τον Μάιο στις Βρυξέλλες, κατά τη διάρκεια της οποίας τέσσερα άτομα έχασαν τη ζωή τους, αποτελεί τμήμα ενός ανησυχητικού μοτίβου αντισημιτικής βίας και ρητορικής μίσους που παρατηρήθηκε στην ΕΕ το 2014.
Ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (FRA) δημοσίευσε τον Οκτώβριο του 2014 πορίσματα, σύμφωνα με τα οποία οι γυναίκες Ρομά πλήττονται σε δυσανάλογο βαθμό από τα ευρέως εκτεταμένα φαινόμενα διακρίσεων, κοινωνικού αποκλεισμού και στερήσεων που αντιμετωπίζουν οι Ρομά σε ολόκληρη την ΕΕ. Τον Ιούλιο, σε απόφαση-πλήγμα για τα δικαιώματα προσωπικής αυτονομίας και θρησκευτικής ελευθερίας των γυναικών, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων απεφάνθη υπέρ της απαγόρευσης της μουσουλμανικής μαντίλας που είχε επιβάλει η Γαλλία το 2010.
Η αντίδραση της ΕΕ στις αυξανόμενες αφίξεις μεταναστών και αιτούντων άσυλο ήταν απογοητευτική, με τις προσπάθειες να επικεντρώνονται ως επί το πλείστον στην επιβολή μέτρων φύλαξης των συνόρων και στην αποτροπή των αναχωρήσεων. Άλλα κράτη μέλη της ΕΕ επέκριναν την Ιταλία για τη διάσωση δεκάδων χιλιάδων μεταναστών στη θάλασσα της Μεσογείου. Η μαζική της ναυτική επιχείρηση αντικαταστάθηκε στα τέλη του έτους από μια πολύ πιο περιορισμένη επιχείρηση του οργανισμού εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, Frontex. Το γεγονός αυτό εγείρει ανησυχίες ότι ο απολογισμός θανάτων το 2015 θα υπερβεί τον εκτιμώμενο αριθμό των 3.000 ατόμων που έχασαν τη ζωή τους στη Μεσόγειο το 2014.
Η ΕΕ είναι σημαντικός χορηγός ανθρωπιστικής βοήθειας στην κρίση της Συρίας αλλά, με εξαίρεση τη Γερμανία, δεν έδειξε ιδιαίτερη προθυμία για την επανεγκατάσταση μεγάλου αριθμού προσφύγων από τη Συρία. Οι αιτούντες άσυλο γενικά αντιμετώπισαν σημαντικά ελλείμματα προστασίας, όπως μεταξύ άλλων οι κακές συνθήκες υποδοχής στην Ιταλία, την Ελλάδα, τη Γαλλία και τη Βουλγαρία, καθώς και η κράτηση ρουτίνας για μετανάστες και αιτούντες άσυλο, περιλαμβανομένων και παιδιών σε ορισμένες περιπτώσεις. Καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους υπήρξαν αναφορές για επαναπροωθήσεις με συνοπτικές διαδικασίες και υπερβολική χρήση βίας από συνοριοφύλακες στη Βουλγαρία, την Ελλάδα και την Ισπανία.
Η διακριτική αντιμετώπιση ατόμων βάσει εθνοτικής καταγωγής από την αστυνομία αποτέλεσε σοβαρό πρόβλημα σε διάφορες χώρες, περιλαμβανομένης της Γαλλίας, της Ελλάδας και της Γερμανίας, γεγονός που οδήγησε τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και το Συμβούλιο της Ευρώπης να απευθύνουν εκκλήσεις για την καταβολή περισσότερων προσπαθειών με στόχο την καταπολέμηση του ρατσισμού στο πλαίσιο των αστυνομικών σωμάτων. Η μισαλλοδοξία και η βία λόγω του γενετήσιου προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου ενός ατόμου αποτελεί εξίσου συχνό φαινόμενο, ενώ τα άτομα με αναπηρίες αντιμετωπίζουν διακρίσεις και εμπόδια όσον αφορά τη συμμετοχή στην πολιτική σε όλη την Ευρώπη.
Σημειώθηκε μέτρια πρόοδος προς την ενίσχυση της επιβολής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εντός της ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέσπισε έναν μηχανισμό για την αντιμετώπιση «συστημικών απειλών για το κράτος δικαίου» στα κράτη μέλη και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης υποστήριξε την ιδέα μιας εσωτερικής στρατηγικής για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κίνησε νομικές διαδικασίες κατά της Τσεχικής Δημοκρατίας λόγω της μακροχρόνιας παράλειψής της να ενσωματώσει τα παιδιά Ρομά στη σχολική εκπαίδευση. Ωστόσο, η γενική εικόνα εξακολούθησε να είναι μια εικόνα απροθυμίας ως προς την ανάληψη δράσης κατά των καταχρηστικών πρακτικών στα κράτη μέλη της ΕΕ, όπως στην Ουγγαρία, όπου ανεξάρτητες ομάδες και η ελευθερία του Τύπου δέχονται σοβαρές πιέσεις.
Μια απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που εκδόθηκε τον Ιούλιο και στο πλαίσιο της οποίας η Πολωνία κρίθηκε συνένοχη στην κακομεταχείριση δύο υπόπτων τρομοκρατίας από τη CIA ήταν η μοναδική φωτεινή εξαίρεση στις κατά τα άλλα υποτονικές προσπάθειες λογοδοσίας για τη συνενοχή της ΕΕ στις καταχρηστικές αντιτρομοκρατικές πρακτικές των ΗΠΑ.
